Suốt từ thời gian xa xưa, Hà Giang đã trở thành một điểm du lịch nổi tiếng với vẻ đẹp hùng vĩ của cảnh núi non, đặc biệt khi nằm ở vị trí cực Bắc của Tổ quốc.

Việc thưởng thức cảnh đẹp ở Hà Giang đòi hỏi du khách phải vượt qua những con đường uốn lượn, ngoằn nghèo, với những khúc cua "tay áo" và những con đèo dốc liên tục bao quanh bởi sương mù quanh năm.

Hà Giang rộng lớn với nhiều điểm độc đáo để khám phá, như Núi Đôi ở cổng trời Quản Bạ, đèo Mã Pí Lèng nổi tiếng, sông Nho Quế, Nhà của Pao, Phố Cáo, cột cờ Lũng Cú ở điểm cực Bắc của Tổ quốc với lá cờ có diện tích lên đến 54 m2 tung bay...

Đường đến Sảo Há nhiều trải nghiệm

Mỗi khu vực tại Hà Giang đều mang đến một trải nghiệm du lịch độc đáo, làm cho thành phố này vừa lạ lẫm vừa gần gũi như một người bạn thân. Trong số đó, không gì có thể so sánh được với ấn tượng mà người ta nhận được khi khám phá ngôi làng bí ẩn, vươn lên giữa những đám mây, thuộc vùng địa bàn của người H'Mông, được biết đến với tên gọi Sảo Há, trong tiếng H'Mông có nghĩa là "thung lũng trên cao". Ngôi làng này thuộc thôn Khó Chớ, xã Vần Chải, huyện Đồng Văn.

Để đến được ngôi làng này từ huyện Yên Minh, du khách phải vượt qua một con đèo trên tuyến đường mang tên "Hạnh Phúc", có chiều dài gần 17 km, trải qua những khúc cua "tay áo" và những đoạn đường dốc dài uốn lượn quanh núi. Khi đến chân dốc Thẩm Mã, du khách tiếp tục rẽ phải và đi thêm 4 km để đến xã Vần Chải, nơi có ngôi làng Sảo Há nổi tiếng.

Để đến thăm ngôi làng này, du khách chỉ có thể lựa chọn giữa việc sử dụng xe máy hoặc đi bộ, trải qua một con đường đèo quanh co, chen ngang và leo lên đèo. Trên đoạn đường này, du khách sẽ gặp phải nhiều đoạn dốc ngược, nơi một bên là vực sâu, một bên là những thửa ruộng ngô và cây lanh, xen kẽ với những tảng đá. Con đường này đôi khi trôi trong làn mây, tạo nên một không gian huyền bí, với không một bóng người đi lại.

Đi hết con dốc, hẳn mọi người sẽ thích thú khi qua một cổng đá có một cái miếu thờ thần rừng, để vào một khu rừng um tùm và sực nức một mùi thơm dễ chịu, anh bạn người H’Mông đi cùng cho biết đó là mùi cây lanh, một loại cây có lá gần giống với cây cần sa người dân dùng sợi của cây này để dệt thổ cẩm. Đây là nơi sinh sống của một nhóm hộ Sảo Há, với 22 nóc nhà bao bọc bởi khu rừng nguyên sinh rộng khoảng 500 ha. Điều đặc biệt là nhóm người H’Mông ở đây đều mang chung dòng họ Vàng.

Trên độ cao khoảng 2.000m so với mực nước biển, làng khiêm nhường nép mình bên ngọn núi cao. Ven lối mòn là những ngôi nhà truyền thống gọi tên là “trình tường”, tường nhà được ép đất dầy, mái lợp ngói âm dương. Tất cả sinh hoạt của gia đình, chăn nuôi gia súc, gia cầm đều ở bên trong dãy tường bằng đá cao khoảng 1,5m. Những viên đá đủ hình thù được khéo léo xếp khít khao, dù không có vật liệu kết dính, nhưng rất vững chắc... Có bức tường đã đứng đây gần trăm năm phủ đầy rêu xanh.

Sảo Há có lịch sử ly kỳ

Dưới tán rừng già, hai bên đường những ngôi nhà thấp đã bạc màu cùng thời gian, được xoay mặt vào nhau, thâm trầm dưới bóng đại ngàn. Kể về lịch sử ngôi làng, anh Sùng Mí Lúa, người dân tộc H’Mông cho biết khoảng những năm 1957 – 1958, có một nhóm thổ phỉ nổi lên chống chính quyền rất dữ tợn. Cuộc nổi loạn thất bại, thủ lĩnh nhóm thổ phỉ Vàng Vạn Ly đưa các con trốn vào hang núi trên đỉnh núi này. Sau khi được chiêu hàng, Vàng Vạn Ly đưa anh em họ hàng, con cháu định cư ở đây, có lẽ là muốn xa lánh phần thế giới còn lại dưới chân núi.

Thường ngày khu làng rất vắng vẻ, người lớn đi nương xa từ sáng và chiều tối mới về. Công việc trồng ngô trong hốc đá gần như là công việc truyền đời của cư dân sống trên cao nguyên đá Đồng Văn. Trong làng chỉ có trẻ con và người già.

Lên Sảo Há đẹp nhất là vào mùa xuân khi những cây đào đỏ rợp cả làng. Mùa hạ, mùa thu ngắm mây bay lảng bảng trên đường đi..., mùa đông thì lạnh và sương mù phủ cả ngày.

Anh Vương Sơn người chuyên hỗ trợ dịch vụ chở người từ dưới UBND xã lên Sảo Há chia sẻ: “Trên đó mùa đông lạnh lắm, gieo ngô trước dưới này, nhưng bao giờ cũng thu hoạch sau”.

Sảo Há không phải là ngôi làng có độ cao núi cao nhất ở Hà Giang, tuy nhiên, qua hơn một thế kỷ và những câu chuyện kỳ bí xoay quanh một thủ lĩnh nổi tiếng với tính cách dữ tợn, cộng đồng này vẫn duy trì được toàn bộ lối kiến trúc và nền văn hóa truyền thống của họ, theo đúng phong tục của người H'Mông. Chính vì điều này, Sảo Há đã thu hút sự chú ý của nhiều đoàn du khách, đến thăm và trải nghiệm cuộc sống ở đây.

Nhiều đoàn khách còn tổ chức hoạt động cắm trại trong rừng trúc, gần ngọn núi cao, với không khí sương mù phủ quanh năm, tạo nên trải nghiệm du lịch độc đáo và gần gũi với thiên nhiên.