Vì sao bà Trương Mỹ Lan bị cho là ‘rút của SCB’ hơn 1 triệu tỷ VND mà bị xử lý 304.096 tỷ trong vụ Vạn Thịnh Phát?

Trong vòng 10 năm, Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, bà Trương Mỹ Lan, cùng đồng phạm được cho là rút hơn 1 triệu tỷ đồng từ Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB), trong đó bà Lan bị cáo buộc chiếm đoạt 304.096 tỷ đồng.

Vì sao có sự khác biệt đó? Ở bài viết này, cùng giải thích những con số trong vụ đại án Vạn Thịnh Phát. Các số liệu trong bài là từ kết luận điều tra của Cơ quan Cảnh sát điều tra, Bộ Công an Việt Nam.

Con số 1 triệu tỷ đồng là gì?

Là tổng số tiền mà bà Trương Mỹ Lan và Tập đoàn Vạn Thịnh Phát đã chỉ đạo cho các cá nhân và tổ chức thực hiện vay từ Ngân hàng SCB thông qua 2.527 khoản vay, trong khoảng thời gian từ ngày 01/01/2012 đến 07/10/2022, theo kết luận điều tra của cơ quan công an.

Tính đến ngày 17/10/2022, nhóm khách hàng của bà Trương Mỹ Lan vẫn còn 1.284 khoản vay, với tổng dư nợ là 677.286 tỷ đồng, bao gồm 483.971 tỷ đồng nợ gốc và 193.315 tỷ đồng nợ lãi. Đây là số tiền được xác định là không thể thu hồi.

Con số 677.286 tỷ đồng này được chia thành hai giai đoạn:

1. Từ năm 2012 đến 2017: 132.247 tỷ đồng (gồm 68.305 tỷ đồng nợ gốc và 63.942 tỷ đồng lãi).
2. Từ năm 2018 đến 2022: 545.039 tỷ đồng (bao gồm 415.666 tỷ đồng nợ gốc và 129.373 tỷ đồng lãi).

Vì sao chia làm hai giai đoạn?

Bộ luật Hình sự 2015, bổ sung sửa đổi 2017 và bắt đầu có hiệu lực từ năm 2018 mở rộng khái niệm để xử lý hành vi tham nhũng tại doanh nghiệp ngoài nhà nước, tức khu vực tư nhân

“Tham ô tài sản” là một tội danh thuộc nhóm các tội phạm tham nhũng.

Như vậy, từ 2012-2017, tuy đã có luật hình sự về tham ô tài sản nhưng chưa mở rộng áp dụng cho tổ chức, cơ quan ngoài nhà nước nên tội tham ô không áp dụng lên bà Trương Mỹ Lan. Các sai phạm của bà Lan và đồng phạm trong giai đoạn này được quy vào tội danh “Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, các hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng”.

Còn sai phạm của bà Lan từ 2018-2022, với BLHS đã đi vào hiệu lực năm 2018, có quy định xử lý tội “Tham ô tài sản” trong các doanh nghiệp, tổ chức ngoài nhà nước thì bà Lan bị đề nghị tội này.

304.096 tỷ đồng là gì?

Đây là con số mà Cơ quan Cảnh sát điều tra (CSĐT), Bộ Công an kết luận bà Trương Mỹ Lan đã chiếm đoạt của SCB trong giai đoạn 2018-2022. Con số này được CSĐT quy vào tội “Tham ô tài sản”, quy định tại Điều 353 BLHS năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017.

Con số này được tính bằng cách lấy tổng số nợ gốc là 415.666 tỷ mà bà Mỹ Lan và đồng phạm được cho là đã rút từ SCB từ 2018-2022 qua việc lập khống 916 hồ sơ vay, trừ đi giá trị tài sản đảm bảo có tính pháp lý là 111.570 tỷ đồng, ra con số 304.096 tỷ đồng. Đây là số tiền mà bà Trương Mỹ Lan bị cáo buộc chiếm đoạt, gắn với tội danh “Tham ô tài sản”.

Bên cạnh số tiền trên, lãi phát sinh từ nợ gốc lên tới 129.373 tỷ đồng. Như vậy, tổng thiệt hại bà Lan và đồng phạm gây ra được công an xác định là hơn 433.469 tỷ đồng.

Hình phạt cao nhất của Tội Tham ô tài sản?

Theo luật sư Phùng Thanh Sơn, Giám đốc Công ty luật Thế Giới Luật Pháp, tội “Tham ô tài sản” đối với bà Trương Mỹ Lan có mức cao nhất của khung hình phạt là tử hình.

“Tuy nhiên, trong quá trình xác định mức án, nếu có nhiều tình tiết giảm nhẹ thì có thể được hưởng mức án thấp hơn,” luật sư Sơn nhận định.

Theo cơ quan điều tra, việc giúp sức cho bà Lan trong hành vi “Tham ô tài sản” được thực hiện bởi hàng loạt nhân sự cấp cao của SCB, bao gồm các nguyên Chủ tịch HĐQT SCB như ông Đinh Văn Thành và ông Bùi Anh Dũng. Nhiều cái tên khác giữ chức vụ cao cũng được xem là “tay chân” của bà Trương Mỹ Lan và đồng thời chịu tội danh “Tham ô tài sản”.

Trong danh sách những nhân vật này, bà Trương Huệ Vân (cháu ruột bà Trương Mỹ Lan), Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Đầu tư Tập đoàn VTP, được cho là người trực tiếp sử dụng số tiền mà VTP rút khỏi SCB, thông qua việc tạo ra nhóm 52 công ty “ma” để thực hiện các khoản vay giả mạo. Ông Dương Tấn Trước, Tổng giám đốc Công ty Tường Việt, cũng đóng góp vào việc lập các hồ sơ vay giả mạo nhằm thu hồi tài sản từ SCB.

Ông Hồ Bửu Phương, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn VTP, được xem là “kiến trúc sư” tham mưu cho bà Lan trong việc lập kế hoạch thực hiện các khoản vay giả mạo.

Bà Nguyễn Phương Anh, Phó Tổng giám đốc Công ty Sài Gòn Peninsula, giữ vai trò chỉ đạo cho nhóm nhân viên của Tập đoàn VTP lập các pháp nhân “ma” và là người điều hành việc sử dụng dòng tiền sau khi giải ngân, theo chỉ đạo của bà Lan.

Ông Bửu Phương và bà Huệ Vân là những người bị bắt cùng lúc với bà Mỹ Lan vào tháng 10/2022.

64.621 tỷ đồng là gì?

Đây là số liệu thể hiện tổng thiệt hại do bà Trương Mỹ Lan và đồng bọn gây ra trong giai đoạn từ ngày 01/01/2012 đến 31/12/2017.

Các hành vi vi phạm của bà Lan và nhóm đồng phạm trong giai đoạn này được xác định thuộc tội “Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng…” theo quy định tại Điều 206 Bộ luật Hình sự 2015, được sửa đổi bổ sung vào năm 2017. Mức án cao nhất cho tội này là 20 năm tù giam.

Trong khoảng thời gian nói trên, bà Lan đã hợp thức hóa việc thực hiện 3.680 hồ sơ vay vốn để SCB giải ngân cho 304 khách hàng thuộc nhóm của bà Lan, qua 204 mã tài sản khác nhau.

Cho đến ngày 17/10/2022, dư nợ này vẫn còn hơn 132.247 tỷ đồng, trong đó có 68.306 tỷ đồng nợ gốc và 63.942 tỷ đồng nợ lãi, được xếp vào nhóm không khả thi thu hồi.

Trong số 204 mã tài sản đảm bảo, theo đánh giá của Ngân hàng SCB, chỉ có 96 mã tài sản có đủ cơ sở pháp lý để trích lập dự phòng rủi ro.

Do đó, sau khi loại bỏ các tài sản có đủ điều kiện và xử lý tài sản đảm bảo trị giá 67.626 tỷ từ 204 mã tài sản nêu trên, bà Trương Mỹ Lan và đồng phạm bị buộc tội gây thiệt hại lên đến 64.621 tỷ đồng.