Tuổi xế chiều, vẫn không danh hiệu NSND của “Vua hài đất Bắc” Xuân Hinh

Nghệ sĩ Xuân Hinh cho rằng, được làm nghệ sĩ của nhân dân là niềm vui, niềm hạnh phúc của mình.

“Vua hài đất Bắc” – “của quý” của làng nghệ thuật

Ngay từ khi còn học ở trường Sân khấu Điện ảnh, nghệ sĩ Xuân Hinh đã thể hiện năng lực diễn xuất và sau khi ra trường được giữ lại để giảng dạy nhưng ông từ chối vì muốn tự do bay nhảy, biểu diễn trên sân khấu.

Năm 1988 đánh dấu thành công đầu tiên của Xuân Hinh khi tham gia diễn tiết mục nổi tiếng hề Cu Sứt trong Festival Cười, biểu diễn 2 tháng tại Cung Văn hóa Hữu nghị Việt – Xô, được khán giả cổ vũ nhiệt liệt.

Từ thành công đó, Xuân Hinh tiếp tục dấn thân vào sân khấu chèo, hài kịch và gặt hái nhiều thành tích vang dội với một loạt tiết mục như Thầy bói đi chợ, Hề gậy theo thầy, Hề mồi đấu đá, Thị Mầu lên chùa, Người ngựa – Ngựa người, Chồng rượu vợ đề…

Hay một loạt tiểu phẩm khán giả không thể không nhớ: Xuân Hinh đi hỏi vợ, Xuân Hinh đi khám bệnh, Xuân Hinh đi hát karaoke, Xuân Hinh luyện thi hoa hậu…

Trong những năm cuối thập kỷ 90 và đầu thập kỷ 2000, Xuân Hinh là một tên tuổi nổi bật trên thị trường nghệ thuật hài ở miền Bắc Việt Nam. Ông được biết đến với danh xưng “ông vua băng đĩa” do các băng hài của mình bán chạy, trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống giải trí của khán giả.

Trong giai đoạn phồn thịnh của mình, Xuân Hinh tạo ra những nhân vật nổi tiếng như Tiến Tùng – “túng tiền” trong vở Tùng lò gạch, Mộng Ti trong Xuân Hinh đi hỏi vợ…, và những câu nói như “Ai gọi em đó có em đây”, “Ăn chơi đi đừng có tiếc tiền làm gì”. Những giai điệu như “buồn buồn thương thương, thương buồn thương nhớ thương con đề/ đề ơi thương nhớ, nhớ thương là thương thương nhớ …” cũng đã để lại ấn tượng mạnh mẽ trong tâm trí người nghe.

Với khả năng biểu diễn đa dạng, từ chèo, xẩm đến chầu văn, và phong cách diễn xuất giản dị nhưng không kém phần châm biếm, tác phẩm của Xuân Hinh thường chứa đựng những ý nghĩa sâu sắc xoay quanh vấn đề cuộc sống, thu hút lòng yêu mến của nhiều thế hệ khán giả. Mặc dù được gọi là “Vua hề chèo,” “Vua băng đĩa,” “Vua hài đất Bắc,” nhưng Xuân Hinh tỏ ra rất khiêm tốn và xem mình như “kẻ chọc cười dân dã.”

Ông nói, “Vì tôi đại diện cho những người nghèo khổ, những người dân dã dễ gần, dễ gặp. Tôi lăn lộn với cuộc sống của những người lao động, lam lũ. Tôi thương hoàn cảnh của người dân lao động.”

Với Xuân Hinh, ông xem nghệ sĩ như người có trách nhiệm để lại những tác phẩm lưu danh cho đời và phục vụ cộng đồng. Những tác phẩm này phải ảnh hưởng đến xã hội và để làm được điều đó, người nghệ sĩ phải trải qua những thử thách khó khăn, thậm chí là những nỗi buồn và uất ức.

Ngoài ra, Xuân Hinh còn được biết đến là một ông bầu có uy tín và tôn trọng nghệ sĩ. Khi nhớ về thời kỳ hoàng kim, ông chia sẻ về những thành công lớn của mình, với sân khấu luôn đông khán giả như một đám đông kiến vậy. Ông nhớ lại một chặng đường diễn biến hết sức ấn tượng, khi đưa đoàn biểu diễn từ miền Bắc xuống miền Trung, mỗi tỉnh đều đón chào nồng nhiệt. Tại Vinh (Nghệ An), vé bán hết chỉ trong vài giờ, và chương trình cuối cùng bán được 15 nghìn vé. Ông kể về sự nhiệt huyết của khán giả tại các tỉnh như Hà Tĩnh, nơi một bà cụ đã đi gần 70 km chỉ để chụp ảnh với ông. Tất cả những kỷ niệm này là những dấu ấn khó quên trong sự nghiệp của Xuân Hinh, được NSND Hồng Vân mô tả như “của quý” của làng nghệ thuật.

Tuy nhiên, quyết định nghỉ hưu sớm của Xuân Hinh vào năm 2017 đã khiến nhiều đồng nghiệp và khán giả cảm thấy tiếc nuối.

40 năm cống hiến, về hưu sống giản dị, không danh hiệu NSND

40 năm cống hiến cho nghệ thuật, 40 năm “oanh tạc” khắp các sân khấu hài miền Bắc, nghệ sĩ Xuân Hinh không chỉ được lòng nhân dân mà ông còn nhận đánh giá cao từ đồng nghiệp về tài năng và phong cách sống.

Thế nhưng, đã 26 năm kể từ ngày được phong tặng danh hiệu NSƯT, đến nay, Xuân Hinh vẫn “vắng bóng” trong danh sách xét tặng và phong tặng danh hiệu NSND khiến công chúng không khỏi quan tâm, tò mò và tiếc nuối.

Thực tế, nam danh hài từng né tránh rất nhiều câu hỏi của báo chí xoay quanh vấn đề danh hiệu.

Phóng viên liên hệ với Xuân Hinh thì ông cho biết, năm nay ông không làm hồ sơ xét tặng danh hiệu NSND. Ông nói, từ lâu mình đã… không màng đến danh hiệu!?

Hỏi lý do vì sao Xuân Hinh không làm hồ sơ xét tặng danh hiệu NSND, nam nghệ sĩ từ chối trả lời. Ông cho hay: “Tôi được làm nghệ sĩ của nhân dân là vui rồi”. 

Sau bức màn sân khấu rực rỡ và những tác phẩm hài nổi tiếng, khán giả được chứng kiến một phần nào của cuộc sống thường ngày của Xuân Hinh thông qua những hình ảnh đời thường giản dị bên những vườn cây và ao cá. Xuân Hinh không chỉ là người nuôi cá mà còn thường xuyên chia sẻ những hình ảnh lội bùn mò cua, bắt ốc hay trồng rau và thậm chí tham gia dọn nhà để giúp vợ.

Mặc dù được coi là “đại gia” của làng hài phía Bắc với khối tài sản đáng kể sau nhiều năm hoạt động nghệ thuật, nhưng ở tuổi hưu, danh hài này lại chọn một cuộc sống bình dị cùng thú điền viên dân dã. Xuân Hinh duy trì một lối sống giản dị, thường xuyên xuất hiện với vẻ ngoài đơn giản và hòa mình vào không khí thư thái.

Nói về vật chất, những thứ xa hoa trong giới nghệ thuật hay vai diễn trái ngược trên sân khấu, Xuân Hinh cho rằng những điều này đều ở bên ngoài cánh cửa gia đình. Đối với ông, hạnh phúc chính là ở trong mái ấm gia đình, những khoảnh khắc bình yên bên vợ và con cái.

Nghệ sĩ Xuân Hinh, tên đầy đủ là Bùi Xuân Hinh, sinh năm 1960 tại thôn Yên Việt, xã Đông Cứu, huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh. Ông có bố là giáo viên và mẹ là nội trợ, trong một gia đình đông đảo với 7 anh chị em. Em trai của Xuân Hinh, Xuân Nghĩa, cũng là một nghệ sĩ chèo thuộc Nhà hát Chèo Quân đội.

Xuân Hinh kết hôn với bà Nguyễn Phương Lan, người Hà Nội, từ năm 1995. Họ có hai con: Bảo Linh, du học Mỹ từ năm lớp 11, và Xuân Quang, du học ở Pháp. Cả hai con đều đã có những thành tích học tập xuất sắc. Năm 2016, để kỷ niệm 40 năm làm nghề, Xuân Hinh đã tổ chức liveshow lớn mang tên “Xuân Hinh – Kẻ chọc cười dân dã.”