Qua bộ phim Người vợ cuối cùng – nhìn lại hình phạt thời xưa đôi trai gái không chính đáng

Bộ phim Người vợ cuối cùng, mà nội dung chủ yếu là một anh phó thường dân nào đó gian díu với vợ bé nhà quan. Kết phim là nữ chính quyên sinh còn nam chính dẫn con gái bỏ làng đi biệt xứ.

Vậy nếu cái kịch bản đẹp ấy không xẩy ra, mà mọi việc được xét xử đúng theo kỷ cương phép nước, thì nó sẽ thế nào?

Về việc quan lấy vợ ở nơi trấn nhậm, Luật Hồng Đức do Lê Thánh Tông ban hành quy định: “Quan lại không được lấy vợ, kết hôn, làm thông gia ở nơi mình cai quản; cũng như không được tậu đất, vườn, ruộng, nhà ở nơi mình làm quan lớn, không được dùng người cùng quê làm người giúp việc”. Còn thời Nguyễn luật hồi tỵ cũng quy định rõ:

• Quan lại không được làm quan ở chính quê hương mình, quê vợ mình, thậm chí cả nơi đi học lúc còn trẻ.
• Nghiêm cấm các quan đầu tỉnh không được đặt quan hệ giao du, kết thân, kết hôn với đàn bà, con gái nơi mình trị nhậm, cấm tậu nhà, tậu ruộng… trong địa hạt cai quản của mình.

Còn về việc dân đen dám cắm sừng cả quan phụ mẫu, nếu đem ra pháp luật xử thì thế nào?

• Tháng 9 nhuận năm 1042 vua Lý Thái Tông xuống chiếu ban lệnh: kẻ nào ban đêm vào nhà gian dâm vợ cả, vợ lẽ người ta, người chủ đánh chết, ngay lúc bấy giờ thì không bị tội.
• Cuối thời Lý có quyền thần Tô Trung Từ vướng phải nữ sắc, gian dâm với công chúa Thiên Cực là vợ quan nội hầu Vương Thượng, bị Thượng bắt gặp và đánh chết.
• Trước đó có viên tướng Phạm Du cũng vì mải tư thông với Thiên Cực mà bị lỡ hẹn với quân phiệt họ Đoàn, bị hào trưởng Bắc Giang bắt được đem nộp cho Thái tử Sảm (Lý Huệ Tông sau này) giết chết. Đúng là anh hùng khó qua ải mỹ nhân nói gì đến gian hùng nửa mùa.

Đến thời Lê sơ, Luật Hồng Đức chương Thông gian quy định:

• Điều 401: gian dâm với vợ kẻ khác thì xử lưu hay chết, với vợ bé (thiếp) của người khác thì giảm một bực tội, với người quyền quý thì xử riêng. Vợ lớn vợ bé phạm tội đều xử lưu, điền sản trả lại người chồng. Nếu vợ chưa cưới thì cả hai đều giảm một bực.
• Điều 404: gian dâm con gái nhỏ 12 tuổi trở xuống, dù nó thuận tình thì vẫn xử như hiếp dâm (điều 403: hiếp dâm xử lưu hay chết. Phải nộp tiền tạ tội hơn một bực so với tội gian dâm thường. Nếu gây thương tích cho người đàn bà thì xử nặng hơn một bực đánh người bị thương. Nếu làm chết người đàn bà thì điền sản kẻ phạm tội phải giao cho nhà người bị chết.)
• Điều 405: ngoại tình với vợ người thì xử đánh 60 trượng, biếm hai tư, phải nộp tiền tạ tội theo bậc sang hèn của người đàn bà. Sang hèn cách xa thì xử riêng.

Thời Nguyễn, theo sách Khâm định Đại Nam hội điển xử lệ, vào năm Minh Mạng thứ 8 (1827) quy định:

• Nếu thông gian không chồng thì gian phu, dâm phụ đều bị đóng gông 1 tháng, phạt 100 trượng. Nếu có hành vi “điêu toa lừa dối gian dâm không chồng” thì mỗi người sẽ bị đóng gông 2 tháng, phạt 100 trượng.

Những người có chồng mà thông gian với người khác thì bất luận thông dâm hay lừa dối gian dâm:

• Nếu có chồng chưa có con thì gian phu, dâm phụ đều bị xử giảo giam hậu (xử thắt cổ nhưng giam lại đợi thi hành hình); Nếu có chồng có con đều xử giảo lập quyết (xử thắt cổ hành hình ngay).

• Người nào mối lái để cho người thông gian ở nhà mình thì xử tội nhẹ hơn một bậc.

• Người dân thông gian với vợ quan chức thì gian phu và dâm phụ đều bị xử giảo lập quyết. Quan chức thông gian với vợ dân thì xử phạt thắt cổ nhưng giam đợi hành hình.

Vì vậy nếu nam và nữ chính của phim nếu bị bắt đem ra xử trước pháp luật, thì gian phu dâm phụ này sẽ bị đem thắt cổ giữa đình làng.

Đến thời Tự Đức, năm 1857 bổ sung quy định:

• Quan mà thông gian với vợ quan thì xử theo luật thường. Quân, dân mà thông gian với vợ quan thì gian phu, dâm phụ bị xử giảo lập quyết. Quan mà gian dâm với vợ quân, dân thì gian phu bị phạt 100 trượng, đi đày 3.000 dặm, gian phụ bị bắt làm đầy tớ.

• Ngoài ra đối với dân thường phạm tội với nhau, người vợ gian dâm mà chồng không muốn giữ thì được phép đem người vợ đó gả hay đem bán đi, nhưng nếu gả bán vợ ngoại tình cho kẻ gian phu thì cả gian phu và người chồng đều bị xử phạt 80 trượng. Người đàn bà phải ly dị về nhà cha mẹ, tiền lễ cưới tịch thu vào kho nhà nước. Vào năm 1875, vua Tự Đức còn chuẩn y thêm 9 điều trong việc xử tội gian dâm. Theo đó, hành vi thông gian thì phạt 80 trượng, có chồng mà thông gian thì phạt 90 trượng, điêu toa gian dâm phải lĩnh hình phạt 100 trượng.

Tất nhiên, đó là pháp luật thành văn quy định, còn những hình phạt kiểu cạo đầu bôi vôi, đóng bè trôi sông gì đó, là phép vua thua lệ làng, thiên tử ở xa chẳng thể quản hết được.

Suy cho cùng thì các hình phạt tàn nhẫn thời phong kiến là nỗ lực của triều đình nhằm bảo vệ các giá trị đạo đức gia đình; đồng thời nghiêm trị những hành vi làm băng hoại nền tảng đạo đức, nền nếp, gia phong, gia giáo. So ra trên thế giới thì hầu hết các quốc gia, nền văn hóa cùng thời ấy cũng có những hình phạt rất nghiêm khắc theo pháp luật và nhận thức đương thời.