Điểm lại những đại án được quan tâm nhất năm 2023

Năm 2023, nhiều vụ án nghiêm trọng bị đưa ra truy tố, khiến dư luận dậy sóng dư luận, nổi bật trong số đó là vụ án Vạn Thịnh Phát, Tân Hiệp Phát…

Đại án Vạn Thịnh Phát, bà Trương Mỹ Lan chiếm đoạt hơn 304.000 tỷ đồng

Vào ngày 18/11, bà Trương Mỹ Lan, Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, đã bị Cơ quan điều tra thuộc Bộ Công an (C03) đề nghị truy tố với 3 tội danh: đưa hối lộ, vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng và tham ô tài sản.

C03 mô tả hành vi của bà Trương Mỹ Lan như là một phần của “tổ chức tội phạm với quy mô rất lớn”. Theo kết luận điều tra, trong quá trình hoạt động, Tập đoàn Vạn Thịnh Phát đã thiết lập “hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát” bao gồm hơn 1.000 doanh nghiệp, trong đó có các công ty con và thành viên trong và ngoài nước. Hệ thống này được tổ chức thành nhiều tầng lớp, với hàng trăm cá nhân được thuê làm đại diện pháp luật. Những người này thường có quan hệ họ hàng hoặc là cán bộ, nhân viên của Tập đoàn Vạn Thịnh Phát.

Bằng việc thâu tóm và giữ cổ phần chi phối, bà Trương Mỹ Lan đã điều hành hoạt động ngân hàng thông qua nhóm lãnh đạo chủ chốt tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB), xem nhà băng này như “một công cụ tài chính để huy động tiền gửi từ người dân và các tổ chức…”.

Mặc dù không giữ chức vụ chính thức tại Ngân hàng SCB, nhưng bà Trương Mỹ Lan là cổ đông chủ chốt, giữ ít nhất 85% cổ phần. Bằng cách này, Trương Mỹ Lan đã sử dụng SCB như “kênh huy động vốn” cho mục đích cá nhân của mình, cũng như liên quan đến việc lập khống hồ sơ vay vốn để rút tiền từ SCB, tiền này chủ yếu là tiền gửi của người dân và các khách hàng.

Cơ quan điều tra đã xác định bà Trương Mỹ Lan đã chiếm đoạt tổng cộng 304.096 tỷ đồng từ Ngân hàng SCB. Số tiền này không thể chi trả và đã phát sinh thêm hơn 129.372 tỷ đồng tiền lãi. Tổng cộng, Trương Mỹ Lan đã gây thiệt hại hơn 415 nghìn tỷ đồng. Trong giai đoạn từ 2018 đến 2020, bà Trương Mỹ Lan đã thực hiện hành vi gian dối trong việc phát hành trái phiếu. Bên cạnh đó, cả Trương Mỹ Lan và các bị can liên quan trong vụ án Vạn Thịnh Phát còn lừa đảo hơn 30.000 tỷ đồng từ 42.000 nhà đầu tư. Hiện tình hình vụ án đang trong quá trình điều tra và truy cứu trách nhiệm pháp lý, đồng thời có 85 đối tượng liên quan bị truy nã và truy tố.

Vụ án Trần Quí Thanh – Chủ tịch tập đoàn Tân Hiệp Phát

Ngày 24/11/2023, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã hoàn tất kết luận đề nghị truy tố bị can Trần Quí Thanh (SN 1953), chủ tịch Công ty TNHH thương mại dịch vụ Tân Hiệp Phát, và 2 con gái là Trần Uyên Phương (SN 1981), Trần Ngọc Bích (1984) về tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”.

Trước đó, Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an đã khởi tố, bắt tạm giam chủ tịch Tập đoàn Tân Hiệp Phát Trần Quí Thanh và con gái Trần Uyên Phương để điều tra hành vi lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.

Cha con ông Trần Quí Thanh, Trần Uyên Phương và Trần Ngọc Bích, đều là phó tổng giám đốc của Tân Hiệp Phát, đã bị khởi tố sau khi nhận được nhiều đơn tố cáo và Bộ Công an chuyển giao Cơ quan cảnh sát điều tra (C01) xem xét từ ba năm trước. Vụ án liên quan đến nhiều bất động sản có giá trị lớn tại TP Hồ Chí Minh và Đồng Nai.

Cơ quan tố tụng cáo buộc bị can Trần Quí Thanh đã lợi dụng quyền cho vay để chiếm đoạt 2 dự án là Minh Thành Đồng Nai và Nhơn Thành Đồng Nai, gây thiệt hại lên đến 500 tỷ đồng cho doanh nghiệp. Ngoài ra, bị can Thanh còn chiếm đoạt 35 thửa đất thuộc sở hữu của 3 cá nhân khác, gây thiệt hại lên đến khoảng 380 tỷ đồng cho họ. Việc khởi tố này diễn ra sau nhiều năm điều tra và nhận thức về nhiều hoạt động không đúng đắn liên quan đến tài sản và cho vay trong công ty.

Vụ án Tân Hoàng Minh – 6.600 nhà đầu tư bị chiếm đoạt 8.600 tỷ đồng

Ngày 22/11/2023, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã phát đi cáo trạng truy tố ông Đỗ Anh Dũng, Chủ tịch Tập đoàn Tân Hoàng Minh, với tội danh lừa đảo và chiếm đoạt tài sản. Con trai của ông, Đỗ Hoàng Việt, Phó Tổng Giám đốc Tân Hoàng Minh, cùng với 13 người khác, đều bị truy tố với tội danh tương tự.

Cơ quan truy tố cáo buộc ông Dũng và đồng phạm đã thực hiện các hành vi gian lận trong quá trình phát hành trái phiếu, nhằm chiếm đoạt số tiền lên đến 8.600 tỷ đồng từ các nhà đầu tư. Đầu năm 2021, tài chính của Tập đoàn Tân Hoàng Minh gặp nhiều khó khăn, nợ ngân hàng gần 20.000 tỷ đồng, và để giải quyết vấn đề này, ông Dũng đã chỉ đạo con trai mình tìm cách phát hành trái phiếu để huy động vốn.

Ba công ty con được sử dụng để phát hành trái phiếu là Công ty Bất động sản Ngôi Sao Việt, Công ty Cổ phần Đầu tư Dịch vụ Khách sạn Soleil và Công ty Cổ phần Cung Điện Mùa Đông. Do không đủ điều kiện phát hành trái phiếu, ông Đỗ Hoàng Việt đã chỉ đạo cấp dưới nghiên cứu chỉnh sửa báo cáo tài chính, làm cho báo cáo không đúng với thực tế. Kết quả là, các báo cáo tài chính đã được “đánh bóng,” tạo ra lãi “khống” để đáp ứng điều kiện phát hành trái phiếu.

Theo cáo trạng, ông Dũng và các đồng phạm đã chiếm đoạt hơn 8.600 tỷ đồng từ 6.630 khách hàng thông qua việc gian lận trong quá trình phát hành trái phiếu. Số tiền huy động từ việc này đã bị sử dụng không đúng mục đích, bao gồm việc trả nợ cho nhà đầu tư đến hạn trước, với hơn 5.100 tỷ đồng.

Chuyến bay giải cứu

Do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, từ cuối tháng 3/2020, Việt Nam tạm dừng các chuyến bay thương mại quốc tế. Để đưa công dân mắc kẹt ở nước ngoài về nước, Nhà nước tổ chức nhiều “chuyến bay giải cứu”.

Theo đó, có gần 2.000 chuyến bay đã được thực hiện để đưa các công dân từ hàng chục quốc gia, vùng lãnh thổ về Việt Nam an toàn. Các chuyến bay này thường có chi phí khá đắt đỏ khi phải lắp đặt thêm nhiều thiết bị y tế hỗ trợ bệnh nhân. Đến cuối năm 2021 xuất hiện những thông tin cho rằng có nghi vấn việc trục lợi giá vé các chuyến bay này.

Vụ án bắt đầu trở nên rõ ràng khi vào ngày 27/1/2022, Cơ quan An ninh điều tra thuộc Bộ Công an đã quyết định khởi tố và bắt tạm giam 4 cán bộ thuộc Cục Lãnh sự với tội danh “Nhận hối lộ”, trong đó có Cục trưởng Nguyễn Thị Hương Lan và Phó Cục trưởng Đỗ Hoàng Tùng.

Quá trình điều tra vụ án tiếp tục mở rộng, và đến nay, Cơ quan điều tra đã khởi tố 37 bị can, bao gồm cán bộ từ 8 bộ, ngành, địa phương và các doanh nghiệp. Trong số đó, có Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Tô Anh Dũng và Trợ lý phó Thủ tướng Nguyễn Quang Linh.

Vào tháng 7/2023, vụ án đã được đưa ra Tòa án nhân dân TP Hà Nội để xét xử và đã có bản án. Sau khi bản án được tuyên, Bị cáo Hoàng Văn Hưng (cựu điều tra viên, cựu trưởng Phòng 5, Cơ quan An ninh điều tra – Bộ Công an) và Trần Minh Tuấn (Giám đốc Công ty Cổ phần xây dựng Thái Hòa) đã nộp đơn kháng cáo với lý do không thừa nhận hành vi phạm tội và kêu oan.

Bị cáo Hưng bị tuyên phạt án chung thân về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Bị cáo Trần Minh Tuấn bị tuyên phạt 16 năm tù về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” và 2 năm tù về tội “Đưa hối lộ”, tổng hợp thành 18 năm tù.

Ngoài ra, có nhiều bị cáo đã nộp đơn kháng cáo, yêu cầu giảm nhẹ hình phạt. Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Tô Anh Dũng (cựu thứ trưởng Bộ Ngoại giao, bị tuyên án sơ thẩm 16 năm tù), cũng như 3 bị cáo Nguyễn Thị Hương Lan (cựu cục trưởng Cục Lãnh sự, Bộ Ngoại giao), Phạm Trung Kiên (cựu thư ký Thứ trưởng Bộ Y tế) và Vũ Anh Tuấn (cựu cán bộ Cục Quản lý xuất nhập cảnh, Bộ Công an) đã bị Tòa cấp sơ thẩm tuyên phạt tù chung thân về tội “Nhận hối lộ”. Cựu Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam Trần Văn Tân (bị tuyên phạt 7 năm tù về tội “Nhận hối lộ”) cũng đã đệ đơn kháng cáo, yêu cầu giảm nhẹ hình phạt.

Phiên tòa cấp phúc thẩm dự kiến sẽ diễn ra vào ngày 25/12/2023.

Nâng khống giá kit xét nghiệm COVID-19 trong vụ Việt Á

Từ năm 2021 đến năm 2022 cùng với việc bắt Phan Quốc Việt (Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Công nghệ Việt Á), cơ quan điều tra các cấp đã khởi tố trên 100 bị can liên quan đến vụ nâng khống giá kit xét nghiệm COVID-19 này.

Trong vụ án này, có 3 cựu ủy viên Trung ương Đảng đã bị bắt gồm: Cựu Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long, cựu Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, cựu Chủ tịch UBND TP Hà Nội Chu Ngọc Anh, cựu Bí thư Tỉnh ủy Hải Dương Phạm Xuân Thăng.

Đến đầu tháng 9/2023, Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND) Tối cao đã ban hành cáo trạng truy tố 38 bị can liên quan đến vụ Việt Á.

Trong đó, truy tố cựu bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long về tội “Nhận hối lộ”. Cựu bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH-CN), cựu chủ tịch UBND TP Hà Nội Chu Ngọc Anh và Phạm Công Tạc, cựu thứ trưởng Bộ KH-CN, bị truy tố cùng về tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí”. VKSND Tối cao còn truy tố Phan Quốc Việt, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần công nghệ Việt Á, về tội Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng và Đưa hối lộ.

Vụ án dự kiến được đưa ra tòa xét xử vào ngày 3/1/2024 tới đây.

Chủ tịch FLC thao túng cổ phiếu

Ngày 29/3/2022, Cơ quan điều tra thuộc Bộ Công an đã quyết định khởi tố và bắt tạm giam ông Trịnh Văn Quyết, lúc đó là Chủ tịch Tập đoàn FLC, cùng các cá nhân thuộc tập đoàn FLC, Công ty Cổ phần Chứng khoán BOS và các công ty liên quan về tội “Thao túng thị trường chứng khoán” và “Che giấu thông tin trong hoạt động chứng khoán”.

Đến ngày 25/8, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an tiếp tục khởi tố ông Trịnh Văn Quyết và các cá nhân có liên quan về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Các đối tượng liên quan đến tập đoàn FLC được cáo buộc đã thu lợi bất chính hàng nghìn tỷ đồng và gây thiệt hại lớn cho nhà đầu tư.

Đến tháng 10/2023, Cơ quan Cảnh sát điều tra (Bộ Công an) đã ban hành kết luận điều tra vụ án thao túng thị trường chứng khoán và lừa đảo chiếm đoạt tài sản liên quan đến cựu Chủ tịch Tập đoàn FLC Trịnh Văn Quyết. Kết luận này đã được chuyển sang Viện kiểm sát nhân dân tối cao với đề nghị truy tố ông Trịnh Văn Quyết về hai tội danh “Thao túng thị trường chứng khoán” và “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.